Donderdag 24 januari 2019. Dag 6. Varanasi

Het herstel van de maag-darm problemen verliep gelukkig erg voorspoedig. Dat was fijn want we vliegen s'morgens om 06.50 van Aurangbad via Mumbai naar Varanasi. Voor deze vluchten gelukkig kunnen omboeken , mede daardoor nog even kunnen slapen onderweg. Met slechts een uur vertraging kwamen we s'middags om 14.00 uur aan in Varanasi, waarna we meteen naar het hotel vertrokken. De luchthaven van Varanasi ligt buiten de stad, en naar het hotel was het een rit van ruim 30 km. De laatste kilometers nam wat meer tijd in beslag, ze zijn daar duidelijk niet berekent op ruime taxi's waarin wij ons verplaatsten. Maar toen we ons eenmaal tussen tuk-tuks, koeien en geparkeerde motorfietsen door hadden gewurmd kwamen we op een verassend rustig plekje terecht. Honderd meter verderop een moskee, maar verder heerlijk rustig.

Nadat we een kopje thee hebben kunnen drinken en ons even hebben opgefrist, zijn we op pad gegaan met onze gids. Die vertelde ons dat hij Jelle Brandt  Corstius ook een tiental dagen heeft gegidst toen hij een documentaire aan het maken was over Varanasi. Hij heeft ons meegenomen naar de rivier en onderweg vertelde hij ons het een en het ander over de geschiedenis van Varanasi. 

Varanasi , ook wel Kashi ( Lichtstad) of Benares, ligt aan de westoever van de Ganges. Het is de heiligste stad van India met een spiritueel en religieus erfgoed van bijna 3000 jaar. Dit is de stad van Shiva  https://nl.wikipedia.org/wiki/Shiva, en de belangrijkste van de twaalf plaatsen waar de god zich schuilhield voor hij de hemel in schoot in een brandende zuil van licht.

 De ongeveer 90 ghats zijn geheiligd door Shiva's alles doordringende aanwezigheid, en de heilige Ganges. Ze bepalen het leven en de identiteit van Varanasi. De ghats strekken zich uit over ruim 6 kilometer. Tempels flankeren de ghats, die een spiegel vormen van de eindeloze cyclus van de hindoereligie , van de dagelijkse rituelen tot aan de ingrijpende crematies.

De dagelijkse rituelen zijn voor de Hindoes uit  Varanasi, een bad in de Ganges ( dit is om de ziel te reinigen, om je zonden weg te wassen )   dit bad moet altijd worden gevolgd door een bezoek aan een tempel ( afhankelijk van welke tempel men is geweest krijgt men een gekleurde stip op het voorhoofd ) Daar gaat men rituelen uitoefenen en wordt men gezegend door de priester. Pas dan volgen de dagelijkse beslommeringen. Er zijn naast deze inwoners ook vele pelgrims vanuit de rest van India of zelfs uit andere landen die deze rituelen volgen. We zagen verschillende groepen pelgrims bij elkaar zitten, waarbij iemand  aanwezig was die pelgrims vertelde welke handelingen ze allemaal moesten uitoefenen . Aansluitend gingen ze dan naar de priester ( gezeten op een verhoging met een parasol boven zich) om zich te laten zegenen. 

Na de wandeling zijn we in een bootje gestapt en stroomafwaarts gevaren richting de Aarti ceremonie. Aarti, is een hindoe ritueel met vuur en zang, dat deel uitmaakt van de puja, de verering van een hindoegod. Brandende diya's ( aardewerk lampjes) worden voor een godsbeeld ( moerti) rondgedraaid, links- en rechtsom. Aarti heeft veel aspecten. De lampjes verlichten het godsbeeld, zodat gelovigen een beter beeld ( darshan) van God kunnen hebben. een ander aspect is dat gelovigen de God liefdevol verwelkomen of afscheid nemen tijdens een Aarti. Verder worden gelovigen geïnspireerd om zodra her licht voor de aarti gebrand is, een deel van hun leven te besteden aan het vereren , en dienen van de God, en hierdoor innerlijke verlichting krijgen. Tijdens het ronddraaien van de diya worden liederen gezongen , die ook aarti's heten. Deze verschillen per gedaante van het Godsaspect. 

Tijdens het laatste deel van de ceremonie kun je een lampje kopen ( een rond bakje met rondom bloemen en in het midden ghee) om na het aansteken op het water van de Ganges te laten drijven. Ik begrijp de reden van het ritueel, maar er ligt al zoveel troep in de rivier ( de Ganges, de heilige rivier! ) En dit ritueel vind dus elke avond plaats. Heel mooi om mee te maken maar toch heb ik daar mijn eigen gedachten over. 

Na de Aarti zijn we langs  de 2 ghats gevaren waar de crematies plaatsvinden. Als enige plaats langs de Ganges gaat dit ritueel in Varanasi  dag en nacht door. In alle andere plaatsen is het ritueel toegestaan tussen zons- op en ondergang.  Zo'n 150 crematies per dag vinden er  plaats . De gids vertelde ons dat de overledene meteen naar Varanasi wordt gebracht, of aldaar overlijdt. De crematie vind zo snel als mogelijk plaats. 

De hele dag door worden de lichamen aangevoerd op bamboe draagbaren. Verspreid over het terrein bevinden zich enorme stapels hout. Het hout wordt nauwkeurig afgewogen op grote weegschalen waarmee de prijs van de crematie wordt berekend. Een crematie kost hier gemiddeld zo'n zevenduizend roepies 

Alvorens de crematie begint worden de lichamen gewassen in de Ganges, waarna ze enige tijd te drogen worden gelegd op de trappen. In tegenstelling tot de crematieplaats in Agra, kent Manikarnika ghat geen 'zelfbediening'. Het lichaam wordt naar een zogenaamde chandal gebracht die de crematie verder uitvoert. De chandals, ook wel untouchables genoemd ('onaanraakbaren' vanwege hun onreine beroep), zijn afkomstig uit de laagste sociale klasse.

De chandal maakt een houten bed waarop het lichaam wordt gelegd. Maar ook in Varanasi ontsteekt de oudste zoon, met kaalgeschoren hoofd en in het wit gekleed, de brandstapel. Daarvoor gebruikt hij enkele kolen uit het traditionele vuur dat al meer dan vijfduizend jaar onafgebroken brandt in Varanasi. De kolen worden op een bos stro gelegd. Door de bos stro zachtjes heen en weer te bewegen vat deze vlam. Met deze fakkel in de hand loopt de oudste zoon vijf rondes om de brandstapel. De vijf rondes symboliseren de vijf elementen: water, vuur, aarde, hemel en ether. Vervolgens steekt hij de brandstapel aan. Sommige delen van het menselijk lichaam verbranden moeilijk. Bij een man is dat de borstkas, bij een vrouw zijn het de heupen. Deze delen worden met bamboestokken uit het vuur gehaald en in de Ganges gegooid.

Na afloop van de crematie wordt met een kleien pot vijf maal achter elkaar water uit de Ganges gehaald. Vier keer wordt het water weggegooid, de vijfde keer gooit de oudste zoon het water op de smeulende restanten. Vervolgens gooit hij de as van de overledene in de rivier. Het eventueel aanwezige goud wordt uit de as verzameld en op de markt verkocht. De opbrengst gaat naar de eigenaar van Manikarnika Ghat die om die reden ook wel de tweede Maharadja van Varanasi wordt genoemd. Vervolgens gaat de gehele familie naar een andere ghat toe om zich te wassen. Dan gaat men naar huis. Het is niet verboden voor vrouwen om bij de crematie aanwezig te zijn, maar het is hoogst ongebruikelijk. Omdat de kans groot is dat de vrouw gaat huilen tijdens de crematie, zou dit de ziel van de dode verwarren en de opstijging naar de hemel verstoren. Het sterven in Varanasi is in principe geen droevige gebeurtenis, de ziel wordt tenslotte bevrijd.  Ik heb bij 1 crematie een drietal vrouwen gezien, op ruime afstand. 

Niet alle Hindoes worden gecremeerd. Er zijn verschillende categorieën overledenen die niet worden verbrand. Saddhus (heilige mannen), jonge kinderen, waarin nog geen ziel is geworteld ( premature baby's zoals de gids ons vertelde ) , arme mensen, die de prijs van een crematie niet kunnen betalen, slachtoffers van ongevallen of misdrijven worden aan het water toevertrouwd. Dat geldt ook voor leprozen, mensen die zijn overleden aan pokken of de gevolgen van een slangenbeet, voor het heilige dier de koe en voor zwangere vrouwen. Het lichaam wordt met stenen verzwaard en aan de Ganges toevertrouwd. 

Persoonlijk vond ik dit een van de meest indrukwekkende gebeurtenissen die ik heb mogen aanschouwen tot nu toe. Misschien komst het vreemd over, maar hier heb ik ook het meest naar uitgekeken. Hindoes die het zich kunnen veroorloven komen naar Varanasi om te sterven. De cyclus van geboorte, sterven en wedergeboorte wordt doorbroken en de geest wordt bevrijd, en gaat naar de hemel, moksha genaamd. Ook het Jaïnisme en Boedhisme kent deze bevrijding . Bij de Boedhisten het Nirvana genaamd.

We hebben op eigen gelegenheid een wandeling gemaakt om bij een crematie - ghat te gaan kijken. Dit gaf me op voorhand een gevoel van ''aapjes kijken", maar dit was snel verdwenen . Bij de ghat was een soort van platvorm gecreëerd . Hier staan mensen, ook de plaatselijke bevolking. te kijken en te praten. Kinderen , al dan niet bekenden van de overledene, rennen rond rond de verbrandingen, honden warmen zich aan de hout restanten van een crematie, geiten eten de overgebleven bloemen, koeien wandelen er rond. Mensen roepen, schreeuwen elkaar opdrachten toe, want hoe vastgesteld het ritueel ook is, het blijft een heksenketel in de ogen van de westerse mens. De broer van een oveledene kwam bij ons op het platform staan en maakte een praatje met een aantal bezoekers. Ik kon het niet laten om op , in mijn ogen, gepaste afstand een foto te maken van de beste man, met op de achtergrond de crematie van zijn broer. 

Tijdens deze crematie was een jongeman op een andere plaats een nieuwe plaats aan het creëren voor een andere crematie. Deze houtstapel werd geflankeerd door een kleurrijke tekening , gemaakt van 3 kleuren zand. Later gevraagd naar de reden van deze versiering, want die hadden we nergens gezien, of hierover gelezen. Hoogstwaarschijnlijk werd hier een Sadhu ( heilige) of een ander belangrijk persoon gecremeerd.

 Varanasi, dit  was voor mij wel de plaats om het contrast van leven en dood in onze westerse wereld en die hier in Varanasi te ervaren. Het stond op nr 1 van mijn lijst om te ervaren. Dat kan ik nu op me in laten werken. Deze ervaring , de  geur van deze ghats zal ik nooit meer vergeten. Meer dan in de andere steden die we tot nu toe hebben bezocht, is de religie overal te zien en te ervaren. Daarvoor hoef je niet naar een tempel, wandel rond op straat, alles en iedereen leeft in harmonie naast elkaar. Zoals de gids zo prachtig verwoorde, iedereen krijgt de ruimte om voor zichzelf de weg te vinden om het geloof te beleven en te belijden. Het goede niet bij de ander zoeken of verwachten, maar in jezelf vinden en dat delen met de mensen die je ontmoet. En daar was onze gids een lichtend voorbeeld van.